1- گفتار باید همراه با كردار باشد وگرنه قابل سرزنش است. «لِمَ تَقولون مالا تَفعلون»(202)

 

 2- گفتار باید همراه باتحقیق باشد. (هدهد به سلیمان‏علیه السلام گفت: خبرى قطعى و تحقیق شده آورده‏ام) «بِنَباءٍ یَقین»(203)

 

 3- گفتار بایستى دل پسند باشد. «الطّیّب مِن القَول»(204)

 

 4- گفتار باید رسا و شفّاف باشد. «قَولاً بَلیغاً»(205)

 

 5 - گفتار باید نرم باشد. «قولاً لَینّاً»(206)

 

 6- گفتار باید بزرگوارانه باشد. «قَولاً كریماً»(207)

 

 7- گفتار باید قابل عمل باشد. «قَولاً مَیسوراً»(208)

 

 8 - با همه اقشار خوب سخن بگوییم، نه تنها با افراد و گروه‏هاى خاص. «قولوا للنّاس حُسناً»(209)

 

 9- در گفتار بهترین مطلب و شیوه را انتخاب كنیم. «یقولوا الّتى هىَ اَحسن»(210)

 

 10- در گفتار هیچ گونه لغو و باطلى در كار نباشد. «اِجتَنِبوا قَول الزّور»(211) و «عن اللَّغو مُعرضون»(212)

 

http://adab-ehteram-akhlagh.blogfa.com

 

هر يك از ادب و بى  ادبى نشان‌هايى دارد. شناخت ادب هم جز باتوجه به نمودهاى بى  ادبى ميسر نمى گردد. اين نمودها و نشانه  ها وعلايم، هم در گفتار نمايان است، هم در رفتار و برخورد.

اگر عاقلانه زيستن و متانت در گفتار و وقار در رفتار، نشانه ادب  است. بى خردى، گفتار زشت، بددهانى، تندخويى، زشت گويى، دشنام  و توهين، سبكسرى و خيره  سرى، لجاجت و عناد و ... هم بى  ادبى  است.

اگر كنترل دوستي‌ها و معاشرت‌ها ادب است، بى  ادبى يعنى رفت وآمد با افراد ناباب و بى  دقتى در گزينش دوستان و بى  تعهدى درمجالستها و رفاقتها. آنكه زشت گفتار و بدزبان است، به تعبير حضرت  على(ع) از ادب بى  بهره است: «لاادب لسيئ النطق.» [6].

كسى كه در برخورد با افراد، حاضر نيست از آنان با عظمت وتكريم ياد كند و مدام به سخره كردن ديگران و غيبت آنان مشغول است،آن‌كه ياوه ديگران را با ياوه و دشنامشان را با دشنامى زشت  تر پاسخ  مى دهد، آنكه در مجالس و محافل و صفها، رعايت  حق ديگران و نظم  و مقررات و سكوت و نوبت را نمى كند، آنكه حاضر نيست  به حرف ديگران گوش دهد، كسى كه در گفتگو و بحث، داد مى زند و جانب انصاف و حق را مراعات نمى كند، آن‌كه ... اين‌ها همه  نشانه  هايى از فقدان ادب است. 

از آن سو، مراعات آداب در خوردن، آشاميدن، لباس پوشيدن ، خلال كردن، دهن دره، سرفه، عطسه و ... نشان ادب است.بى  ادبى، بى  اعتنايى به حقوق و شخصيت و حرمت انسانهاست. اگركسى هنگام عطسه، آب دهان به سفره و صورت بيفكند، يا به طرزمشمئزكننده  اى غذا بخورد، يا به جاى تقديم دو دستى نامه و وسيله وابزار، آن را پرت كند يا حتى يك دستى بدهد، يا هنگام مطالعه شما، سرو صدا كند، يا هنگام خلوت، سرزده وارد اتاقتان شود، و اجازه ورود نگيرد، اينها نمونه  هايى از مراعات نكردن ادب اجتماعى است.

جالب اين است كه اسلام براى همه اين موارد، دستورالعمل دارد.«تربيت اسلامى » و اخلاق مكتبى، همه دستورها و «بايد» و «نبايد»هايش،«ادب  آموزى » است.كسى كه پاى  بند تعاليم دين نباشد، از حوزه ادب به  وادى بى  ادبى پاى نهاده است.

 

https://www.ziaossalehin.ir

 

متاسفانه تعداد افراد بی ادب که به آنها فحاش و بد دهن هم میگویند کم نیست واین به خاطر این است که افراد زود از کوره در میروند و کنترلشان را از دست میدهند . جای نگرانی نیست چون این هم درمان دارد .

 

 

وقتی کسی به ما بی ادبی می کند، اولین واکنش ما محافظت از خودمان است. ناراحت می شویم و با چیزی مثل این پاسخش را می دهیم:«چطور جرات می کنی با من اینطور حرف بزنی؟» «سر من داد نزن!» با این روش، ما این فرد عصبانی را به مشکل خودمان تبدیل می کنیم.

 

 

 

 

به ادب و تربيت نفس خود پرداختم و براى‏ آن  /  ادبى بهتر از تقواى الهى در تمام حالاتش نيافتم

و اگر از پس اين امر برنيامد  /  براى آن چيزى بهتر از دم فروبستن از دروغ نيافتم

و از غيبت مردمان، همانا غيبت آنان را  /  خداوند با عظمت در كتاب‏ها حرام كرده است

اى نفس، اگر سخن تو  /  نقره است، سكوت طلاست